Sóweczka
Glaucidium passerinum
Populacja w Polsce: 300-400 par lęgowych
Środowisko występowania: stare bory, często świerczyny w górach
Pożywienie: drobne ssaki i ptaki
Gdzie spotkasz na Opolszczyźnie: Stobrawski Park Krajobrazowy, Bory Niemodlińskie
Sóweczka, autor: Tomasz Biwo
Sóweczka to najmniejsza, wielkości szpaka, sowa występująca w Polsce. Jej siedliskiem występowania są zazwyczaj bory mieszane, stare świerczyny i lasy z przewagą świerka, najczęściej w górach. Jako miejsca gniazdowego używa dziupli (zazwyczaj po dzięciole dużym lub średnim). Poza jedną dziuplą lęgową w terytorium jej występowania muszą znajdować się inne dostępne dziuple. Jedna może być wykorzystana jako gniazdo, a pozostałe jako miejsca noclegowe. Co ciekawe w pobliżu dziupli (czasem i w samych dziuplach) sóweczki tworzą spiżarnie, w których mogą magazynować pokarm. Role dziupli mogą zmieniać się w różnych sezonach lęgowych, w zależności od zapotrzebowania czy sukcesu lęgowego.
Ptaki tego gatunku są przeważnie osiadłe, choć w przypadku braku pożywienia przemieszczają się do bardziej odpowiednich terenów, a niektóre osobniki (głównie młode ptaki oraz samice) podejmują jesienne wędrówki w kierunkach południowych. Co ciekawe, jedna para może zajmować to samo terytorium przez kilka lat, ponieważ ptaki te wykazują wysokie przywiązanie do terytoriów. Sóweczka najbardziej aktywna jest o świcie i o zmierzchu. Głowa, grzbiet, skrzydła i ogon są brązowe z jasnym plamkowaniem. Dodatkowo plamkowanie na ogonie tworzy prążki. Spodnia część ciała sóweczki jest jasna (prawie biała) z brązowym kreskowaniem. Przenikliwe żółte oczy oraz białe pióra dookoła tworzą na głowie flarę i nadają tej sowie drapieżny wygląd. Podobnie jak inne sowy, z tyłu głowy sóweczka posiada jaśniejsze pióra układające się dookoła dwóch ciemnych plam. Imituje to „drugą twarz” sóweczki, która może wpływać na sukces polowań lub uniknięcie innych drapieżników.
Pisklęta, zwykle w liczbie 5 sztuk po wykluciu pozostają w gnieździe przez 28 dni pod opieką samicy. Przez cały okres lęgowy zdobywaniem pożywienia dla całej „rodziny” zajmuje się samiec. Nawet podczas wysiadywania jaj przez samicę donosi jej pokarm. Samica zaczyna brać udział w polowaniach dopiero, gdy pisklęta mają co najmniej 12 dni. Całkowitą niezależność młode sóweczki uzyskują po ok. 2 miesiącach, wtedy też następuje dyspersja polęgowa, podczas której ptaki poszukują dogodnych obszarów i obierają na nich terytoria.
W Polsce sóweczka jest objęta ścisłą ochroną gatunkową oraz ochroną strefową. Całoroczna strefa ochrony jest obszarem w promieniu do 50 m od gniazd. Aby wspomóc liczebność populacji istotnym jest pozostawianie martwego drewna (zwłaszcza suchych kikutów) i dorodnych świerków i drzew dziuplastych. Aktualnie jednak populacja w Polsce jest stabilna, a w niektórych miejscach w Polsce - rosnąca.
Czy wiesz, że…?
… sóweczki są bardzo sprawnymi drapieżnikami i są w stanie upolować ofiary będące większe od nich samych. Najczęściej ich ofiarami padają zięby, mysikróliki, drobne ssaki (np. norniki), jednak niejednokrotnie zdarza im się polować na większe ptaki o pokroju śpiewaka, paszkota czy dzięcioła dużego.
… gatunek tego ptaka wcześniej był silnie związany z borami świerkowymi w górach. Od kilku lat obserwuje się go na niżu (w tym również na Opolszczyźnie) w borach sosnowych czy lasach mieszanych z przewagą świerka.
Autor: Ewa Poślińska
Bibliografia:
1. Svensson, L., Mullarney, K., Zetterström, D., Grant, P. J., Graszka-Petrykowski, D., i Stawarczyk, T. (2012). Ptaki Europy i obszaru Śródziemnomorskiego: przewodnik Collinsa. „Multico” Oficyna Wydawnicza, Warszawa, s. 84-85.
2. Kruszewicz, A. (2010). Ptaki Polski: encyklopedia ilustrowana. „Multico” Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
3. Gromadzki, M. (red.) 2004. Ptaki. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. Tom 7, cz. I, s. 217-221.
4. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. poz. 2183 z późn. zm.).