Mewa śmieszka

Chroicocephalus ridibundus (dawn. Larus ridibundus)

Populacja w Polsce: około 90 tysięcy par lęgowych (dane z 2013 r.)

Środowisko występowania: na nizinach w pobliżu płytkich i spokojnych wód; słonych i słodkich

Pożywienie: bardzo zróżnicowane; drobne zwierzęta, padlina, pokarm pochodzenia antropogenicznego

Gdzie spotkasz na Opolszczyźnie: Zbiornik Nyski, Zbiornik Otmuchowski, miasta leżące nad Odrą

_{Mewy śmieszki w szacie godowej w kolonii lęgowej, autor: Tomasz Biwo}

Śmieszka jest bardzo charakterystycznym ptakiem. Jej kolonie, ze względu na specyficzne odgłosy ptaków, słychać już z daleka. Jak podaje Sokołowski w Ptakach Ziem Polskich, historyczne nazwy mewy śmieszki to mewa krzykliwa oraz pięknie brzmiąca: rybitw śmieszek. Również łacińskie słowo określenie ridibundus oznacza „śmiejąca się”. Kto raz słyszał stado śmieszek, nie ma żadnych wątpliwości co do pochodzenia tych nazw. Ze względu na żywienie się, m. in. pokarmem pochodzenia antropogenicznego, często przebywa w pobliżu śmietników, skąd pochodzi jej inna, nieco mniej szlachetna nazwa potoczna – „śmieciara”.

_{Spłoszone mewy nad kolonią lęgową, autor: Piotr Balcer}

Śmieszka zasiedla obszary położone nad płytkimi, spokojnymi wodami, zarówno słodkimi jak i słonawymi. Unika terenów pozbawionych zbiorników wodnych oraz terenów górskich i podgórskich. W warunkach krajowych występuje do wysokości 300 m n. p. m. Najchętniej gnieździ się w pobliżu stawów i jezior porośniętych roślinnością. Czasem osiedla się również w zalanych żwirowniach, zbiornikach zaporowych oraz innych sztucznych zbiornikach. Chętnie zakłada kolonie w pobliżu terenów użytkowanych rolniczo. Często można zaobserwować liczne ptaki poszukujące pokarmu na polach ornych czy łąkach nawet do parudziesięciu kilometrów od kolonii.

_{Podrośnięte pisklęta śmieszki w gnieździe ukrytym wśród niskiej roślinności zielnej, autor: Irena Kania-Surowiec}

Śmieszka jest ptakiem stadnym, gniazdującym w obrębie kolonii lęgowych o zmiennej wielkości. Największa kolonia w Polsce znajduje się na Mazurach i liczy około 10 tysięcy par lęgowych (opolska kolonia, gniazdująca co roku na trzech sąsiadujących ze sobą wyspach na Zbiorniku Nyskim liczy wg danych z 2020 roku 5291 par). Znane są jednak również i małe kolonie, liczące poniżej 100 par, a nawet takie liczące kilka do kilkunastu. Nierzadkie są również przypadki śmieszek gniazdujących pojedynczo; są to najczęściej ptaki w młodym wieku. Gniazda śmieszek mają prostą budowę. Najczęściej zlokalizowane na ziemi, często pośród niskiej roślinności, rzadko gnieżdżą się na drzewach czy budynkach. Najczęściej gniazdo przybiera postać płytkiego dołka o zmiennej średnicy, wyłożonego i otoczonego fragmentami roślinności. W bardziej mokrych miejscach gniazda uformowane są w niewielkie kopce. Śmieszki często przystępują do lęgu co roku w tych samych miejscach, choć nie są do nich ściśle przywiązane.

_{Młoda, potrafiąca już latać, choć jeszcze niewypierzona śmieszka. Zdjęcie zrobione na początku lipca, autor: Irena Kania-Surowiec} 

W Polsce śmieszki przylatują na tereny lęgowe pod koniec marca, po czym przystępują do toków i budowy gniazda. Więzi w parach są jednoroczne, chociaż mogą być odnawiane w kolejnych sezonach. Pierwsze lęgi złożone z trzech (u młodszych ptaków jednego do dwóch) jaj pojawiają się na przełomie kwietnia i maja. Inkubacja jaj trwa trzy do czterech tygodni. Wysiadywane są przez oboje rodziców. Pisklęta wykluwają się pokryte puchem i już po paru godzinach są aktywne. Do uzyskania zdolności do lotu, która następuje najczęściej pomiędzy 35 a 42 dniem życia, młode pozostają pod opieką rodziców. Naturalnymi wrogami śmieszek są przede wszystkim drapieżne ssaki z rodziny łasicowatych, przede wszystkim norki i kuny; a także lisy oraz dziki. Szczególnie zagrożone są jaja i pisklęta.

   Autor: Piotr Balcer

Literatura
_{Chylarecki P. i in. 2015. Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny. Wydanie drugie
uzupełnione. Biblioteka Monitoringu Środowiska.
Sokołowski J. 1958. Ptaki ziem polskich. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Pietkiewicz M. i in. 2020. Monitoring wpływu zadania na stan zachowania siedlisk/gatunków w
obszarach Natura 2000 – Monitoring stanu ochrony ptaków lęgowych w obszarze Natura 2000
Zbiornik Nyski PLB160002.}