Podkowiec mały

Rhinolophus hipposideros

Populacja w Polsce: około 10 tys. osobników (wg danych z 2015 r.)

Środowisko występowania: lasy mieszane i liściaste

Pożywienie: owady i inne drobne bezkręgowce, głównie komary i ćmy

Gdzie spotkasz na Opolszczyźnie: okolice Głuchołaz

_{Samica z młodym, autor: Irena Kania-Surowiec}

            Podkowiec mały jest jednym z dwóch podkowcowatych (obok podkowca dużego) występujących w naszym kraju i jako jedyny, występujący stale. Jest jednym z najmniejszych rodzimych nietoperzy. Jest również najmniejszym europejskim podkowcem. Średnia masa ciała waha się pomiędzy 5,6 a 9 g. Rozpiętość skrzydeł wynosi od 19 do 25cm, długość ciała natomiast 3,7 cm do 4,5 cm. Najbardziej charakterystyczną cechą podkowca małego, jak i pozostałych podkowcowatych, jest ulokowana wokół nosa narośl o kształcie zbliżonym do, nomen omen, podkowy (od której pochodzi nazwa rodziny). Szerokie skrzydła o zaokrąglonych końcówkach umożliwiają temu nietoperzowi zwrotny, choć relatywnie powolny lot, a nawet na chwilowe zawiśnięcie w powietrzu. W sposób specyficzny dla rodziny, podkowiec mały jest również w stanie za ich pomocą owinąć całe ciało w czasie spoczynku. Specjalna budowa stawów nóg umożliwia podkowcom, jak innym nietoperzom, zawisanie również w czasie snu, bowiem palce nóg zaciskają się samoistnie, bez użycia siły na wystających elementach. Ten swoisty mechanizm jest na tyle silny, że czasem można zaobserwować od dawna martwe osobniki, nadal wiszące w miejscu spoczynku.

_{Kolonia rozrodcza, autor: Irena Kania-Surowiec}

            W Polsce podkowiec mały występuje wyłącznie na południu, w rejonach górskich, podgórskich i wyżynnych. Żeruje najchętniej w lasach liściastych i mieszanych, w roślinności nadbrzeżnej cieków wodnych oraz w pobliżu odsłonięć skalnych. Ze względu na krótki zasięg echolokacji, podkowiec mały w zasadzie jest w stanie poruszać się tylko w zamkniętej przestrzeni, ograniczonej drzewami, krzewami i innymi obiektami. W poszukiwaniu pokarmu często zapuszcza się w pobliże zabudowań. Żywi się głównie komarami i ćmami chwytanymi w locie. Podkowce często lokalizują kolonie rozrodcze w raczej ciepłych obiektach, takich, jak strychy budynków (szczególnie takich, których dachy wykonane są z gontu lub podbitej drewnem blachy). Większość udokumentowanych w kraju kolonii letnich (rozrodczych) mieści się na strychach obiektów sakralnych, ze względu na sprzyjającą konstrukcję dachu oraz rzadkie niepokojenie przez ludzi. Jaskinie, sztolnie, piwnice itp. służą nietoperzom za miejsce hibernacji w zimie. Podkowiec mały wymaga do hibernacji miejsc o stabilnych warunkach, dość wysokiej temperaturze (5-9°C), znikomym przepływie powietrza i wysokiej wilgotności. Przy obu rodzajach schronień, dla podkowca małego bardzo istotne są otwory wlotowe, umożliwiające swobodny dostęp do środka. Zwierzęta wymagają otworów średnicy 10 cm do 15 cm; w odróżnieniu od wielu innych gatunków nietoperzy, nie są w stanie przysiąść i przecisnąć się przez szczelinę.

 _{Podkowiec mały wlatujący do kolonii przez otwór wlotowy, autor: Irena Kania-Surowiec}

            Zagrożeniem dla kolonii podkowca małego jest utrata dostępu do miejsc bytowania poprzez zagospodarowywanie strychów lub piwniczek przez człowieka. Ryzyko porzucenia kolonii przez nietoperze stwarzają prace związane z uszczelnianiem dachów, powodujące likwidację otworów wlotowych i zmianę warunków mikroklimatycznych, montaż oświetlenia oraz samo niepokojenie kolonii przez prowadzenie remontów w okresie rozrodu lub podczas zimowej hibernacji. Również działania prowadzone w pobliżu kolonii rozrodczej, związane z wycinaniem drzew i krzewów wyznaczających trasy przelotów i stanowiących miejsce żerowania dla nietoperzy stwarzają ryzyko zniknięcia kolonii.

Autor : Piotr Balcer

_{Bibliografia:}

_{Baran P., Makomaska – Juchiewicz M i in. 2012. Monitoring gatunków zwierząt. Poradnik metodyczny. Część trzecia. Biblioteka Monitoringu Środowiska. Warszawa 2012}

_{http://podkowiecplus.pl/pl/portfolio/cele-projektu/}

_{Kania-Surowiec I. 2021. Monitoring stanu ochrony nietoperzy (kolonia letnia) w obszarze Natura 2000 Ostoja Sławniowicko – Burgrabicka. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Opolu.}