Bocian czarny
Ciconia nigra
Populacja: ok. 1000-1200 par lęgowych
Środowisko występowania: tereny podmokłe, akweny, starodrzewy, lasy bagienne
Pożywienie: ryby, płazy, owady
Gdzie zobaczysz na Opolszczyźnie: w Stobrawskim Parku Krajobrazowym, w Parku Krajobrazowym Gór Opawskich
Bociany czarne, autor: Tomasz Biwo
Hajstra, bo tak brzmi zwyczajowa nazwa bociana czarnego, to dużej wielkości ptak (niewiele mniejszy od bociana białego), gniazdujący starych lasach. Gniazda zazwyczaj umiejscowione są na wiekowych drzewach, pod okapem. W Polsce bocian czarny jest gatunkiem chronionym i tzw. gatunkiem strefowym, czyli takim, dla którego wyznacza się specjalny obszar chroniony (do 500 m wokoło gniazda w okresie lęgowym i do 200 m w ciągu całego roku). Jest to ptak o bardzo skrytym trybie życia, więc niełatwo go spotkać! Dodatkowo w przeciwieństwie do bociana białego ptak ten nie klekocze, co zmniejsza okazję do usłyszenia tego gatunku. Na Opolszczyźnie występuje w niewielkiej liczbie, jednak można go zaobserwować na przykład w obszarach NATURA 2000 Szumirad czy Bory Niemodlińskie oraz w Parkach Krajobrazowych: Gór Opawskich i Stobrawskim.
Pisklęta dorastają w gniazdach przez okres 3-4 miesięcy. W tym czasie pozbywają się śnieżnobiałego puchu, by ich upierzenie przypominało to charakteryzujące ptaki dorosłe. Ciemnobrązowe pióra ciała ptaków młodych są matowe, a nogi oraz dziób blado-pomarańczowe. Młode bociany czarne po raz pierwszy opuszczają gniazda w połowie lipca, jednak pozostają w rewirze nawet do końca sierpnia.
Wyznaczane strefy ochronne wpływają pozytywnie na liczebność tego gatunku. Aktualnie polska populacja bociana czarnego stanowi prawie 25% całej liczebności Unii Europejskiej. Jednymi z elementów, które mogą zagrozić populacji bociana czarnego mogą być intensywna gospodarka leśna, utrata żerowisk (poprzez np. naturalny lub sztuczny spadek poziomu wody w ciekach).
Czy wiesz, że…?
…Bociany czarne są ptakami wędrownymi, które zimuje głównie w Afryce (choć niektóre mogą zimować również w Europie Południowej). Na lęgowiska powracają w marcu. Co ciekawe, opolskie bociany czarne wybierają jeden z dwóch szlaków migracyjnych (zachodni – przez Półwysep Iberyjski i wschodni, przez Azję Mniejszą), podczas gdy bociany białe należące do populacji opolskiej kierują się wyłącznie szlakiem wschodnim.
… Bociany czarne są czarne tylko z nazwy? Wbrew pozorom ptak ten nie jest całkowicie czarny. Część tułowia oraz spodnia części skrzydeł są białe, a długie nogi i dziób są w kolorze czerwonym. Reszta ciała wydaje się czarna, choć naprawdę mieni się wieloma kolorami (fioletowy, ciemnozielony), gdyż pióra posiadają barwniki strukturalne.
Autor: Ewa Poślińska
Młode bociany czarne w gnieździe, autor: Tomasz Biwo
Bibliografia:
1. Svensson, L., Mullarney, K., Zetterström, D., Grant, P. J., Graszka-Petrykowski, D., i Stawarczyk, T. (2012). Ptaki Europy i obszaru Śródziemnomorskiego: przewodnik Collinsa. „Multico” Oficyna Wydawnicza, Warszawa, s. 84-85.
2. Kruszewicz, A. (2010). Ptaki Polski: encyklopedia ilustrowana. „Multico” Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
3. Gromadzki, M. (red.) 2004. Ptaki. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. Tom 7, cz. I, s. 81-85.
4. Typiak, J. 2018. Ptasia Strefa - Bocian czarny; online: https://www.youtube.com/watch?v=EYZmuUVwg0Y
5. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. poz. 2183 z późn. zm.).