Góry Opawskie PLH160007

Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk
Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty od 2011r.
Powierzchnia: 5 583,3 ha
Położenie administracyjne: powiat głubczycki – gmina Głubczyce; powiat nyski – gmina Głuchołazy; powiat prudnicki – gminy Lubrza, Prudnik.

 

 

Informacje ogólne

Obszar obejmuje najdalej na wschód wysuniętą część Sudetów zapadając się w obniżenie Bramy Morawskiej. W krajobrazie dominuje najwyższy szczyt pasma – Biskupia Kopa o wysokości 889 m n.p.m. Skały tworzą lokalnie strome zespoły i urwiska, a masywy są poprzecinane głębokimi dolinami rzecznymi. Od południa obszar graniczy z Republiką Czeską i sąsiaduje z obszarami sieci Natura 2000 – Jeseniky oraz Zlate Hory – Cerne Jezero. Obszar ostoi pokrywają głównie lasy – przede wszystkim buczyny, świerczyny i kwaśne dąbrowy, w mniejszym stopniu trwałe użytki zielone. Obszar pełni ważną funkcję turystyczną w regionie. Wyraźnie w ostatnich latach wzrasta gospodarcze i turystyczne zagospodarowanie terenu. Wyjątkowo cenne przyrodniczo fragmenty ostoi to rezerwaty przyrody: „Cicha Dolina”, „Las Bukowy”, „Nad Białką”, „Olszak”. Obszar stanowi mozaikę siedlisk leśnych i łąkowych, jest także istotnym miejscem występowania w Sudetach podkowca małego i kumaka górskiego.

 

Przedmioty ochrony

Siedliska przyrodnicze: 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium), 8220 Ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacion vandelii, 9110 Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion), 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum), 9180 Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach (Tilio plathyphyllis-Acerion pseudoplatani), 9190 Kwaśne dąbrowy (Querceta robori-petraeae), 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion)

Ssaki: 1303 Podkowiec mały Rhinolophus hipposideros (populacja zimująca i rozrodcza), 1321 Nocek orzęsiony Myotis emarginatus (populacja rozrodcza), 1324 Nocek duży Myotis myotis (populacja zimująca i rozrodcza)

Płazy: 1193 Kumak górski Bombina variegata

Ryby: 1096 Minóg strumieniowy Lampetra planeri

Bezkręgowce: 1059 Modraszek telejus Maculinea teleius, 1061 Modraszek nausitous Maculinea nausithous

Rośliny: 1381 Widłoząb zielony Dicranum viride

 

Opis przedmiotów ochrony

Siedliska leśne stanowią pod względem powierzchni najliczniej reprezentowane zbiorowiska na terenie tego obszaru Natura 2000. Wśród nich dominują kwaśne dąbrowy, przede wszystkim w podtypie podgórskiej dąbrowy acydofilnej. Drugim zbiorowiskiem zaliczanym do kwaśnych dąbrów jest wilgotna dąbrowa acydofilna. Siedlisko jest stosunkowo dobrze zachowane i stanowi spory procentowy udział tego zbiorowiska na terenie Polski. Nieco mniejszą powierzchnię w obszarze zajmują kwaśne buczyny. Zbudowane głównie z buka zwyczajnego z niewielkimi domieszkami jodły pospolitej, świerka oraz jawora. Lasy te znajdują się w stosunkowo dobrej kondycji, w niektórych płatach osiągając najwyższe oceny stanu zachowania. W niżej położonych częściach obszaru przeważają drzewostany grądowe. Zbiorowiska leśne są miejscem występowania wielu rzadkich gatunków roślin, m.in. storczyków: kukułki Fuchsa, podkolana białego i zielonawego, buławnika mieczolistnego oraz krytycznie zagrożonych wymarciem na Opolszczyźnie: storczyka męskiego i kukułki bzowej.

Zagrożeniami, które dotyczą siedlisk leśnych w obszarze są głównie: juwenalizacja oraz przekształcenie struktury wiekowej i gatunkowej drzewostanów, zaburzanie struktury i składu gatunkowego runa, niedostateczna ilość martwego drewna, co skutkuje brakiem siedlisk dla organizmów saproksylicznych, jak również potencjalnie możliwość przekształceń siedliska przez odwodnienia i niedobór wilgoci w siedlisku.

Interesującym siedliskiem w obszarze jest zbiorowisko 8220 ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacion vandelli. Położone jest ono na skałach krzemianowych obojętnych lub kwaśnych z dużym udziałem paproci i mszaków. W ostoi znaleźć je można na naturalnych stanowiskach w okolicy Jarnołtówka i Głuchołaz, a także w Pokrzywnej na skałach odsłoniętych podczas budowy drogi. Głównym zagrożeniem dla tego siedliska jest sukcesja drzew i krzewów, która może doprowadzić do zacienienia, a przez to pogorszenia stanu zachowania siedliska.

Ważnym przedmiotem ochrony w obszarze jest widłoząb zielony Dicranum viride. Chociaż powierzchnia zajmowana przez ten gatunek mchu jest niewielka, zidentyfikowane stanowisko jest na pewno istotne dla krajowych zasobów gatunku.

Góry Opawskie to również ważne miejsce występowania zwierząt (kolonie rozrodcze i zimujące podkowca małego). Zimującym w sztolniach gór nietoperzom zagrażają przede wszystkim ludzie poprzez płoszenie lub celowe chwytanie osobników. Nietoperze w koloniach letnich narażone są na pogorszenie warunków bytowania poprzez oświetlanie lub zamykanie wlotów do schronień (np. strychów) czy przeprowadzanie remontów w okresach ich rozrodu. Aby zapewnić optymalną ochronę podkowca małego i nocka dużego w tej części Sudetów, należy w przyszłości dołączyć zidentyfikowane stanowiska gatunków w granice obszaru Natura 2000.

W ramach prac nad projektem planu zadań ochronnych zinwentaryzowano również istotne stanowiska kumaka górskiego. Gatunek niezbyt licznie rozpowszechniony w Sudetach, tu występuje w dość dużych skupiskach. Jest on zagrożony przez zagospodarowanie jego dotychczasowych siedlisk na cele związane z eksploatacją złóż kruszyw oraz wkraczającą zabudowę mieszkaniową.

Spośród licznych gatunków motyli występujących na terenie obszaru największe znaczenie odgrywają modraszki: telejus i nausitous. Ich występowanie jest uzależnione od obecności rośliny żywicielskiej – krwiściągu lekarskiego oraz odpowiedniego gatunku mrówki, których larwami i jajami odżywiają się gąsienice obu gatunków. Motyle znalazły swe siedliska na łąkach świeżych, w największych koncentracjach w okolicach zbiornika retencyjnego w Jarnołtówku. Zależne od łąk gatunki mogą być zagrożone przez sukcesję drzew i krzewów oraz gatunków inwazyjnych – szczególnie rdestowca ostrokończystego, na skutek zaniechania działalności rolniczej (koszenia, pasterstwa).

Występowanie minoga strumieniowego w Górach Opawskich ograniczone jest wyłącznie do fragmentów rzeki Biała Głuchołaska oraz Cieku Granicznego w rejonie Trzebiny. Mimo iż jego populacja w granicach obszaru jest dość nieliczna, to w świetle rzadkości występowania minoga strumieniowego w polskich dopływach górnej Odry oraz w systemie rzecznym Nysy Kłodzkiej uznano ją za istotną.

 

Dla ciekawych:

...na terenie obszaru Natura 2000 Góry Opawskie znajduje się najwyższe wzniesienie województwa opolskiego – Biskupia Kopa (890 m n.p.m.) Jest to jednocześnie najwyższe wzniesienie polskiej części Gór Opawskich, a przez jej grzbiet przebiega granica polsko-czeska.