Szumirad PLH160020

Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk
Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty od 2013 r.
Powierzchnia: 99,1 ha
Położenie administracyjne: woj. opolskie: powiat kluczborski – gmina Lasowice Wielkie.

 

 

Informacje ogólne

Dolina Budkowiczanki to niewielki, w większości zalesiony fragment doliny rzeki między miejscowością Szumirad i przysiółkiem Ryczek. Dolina na tym odcinku jest wcięta w osady polodowcowe i eoliczne, płytko podścielone iłami górnotriasowymi. Jej szerokość waha się od kilkudziesięciu do kilkuset metrów. W dnie doliny występują tereny torfowiskowe oraz płaskie terasy z madami. W zachodniej części ostoi zlokalizowany jest niewielki, płytki zbiornik zaporowy, na wschodzie podobny zbiornik uległ zarośnięciu. Tereny przyległe wznoszące się 1-5 m ponad dno doliny zbudowane są z piasków i żwirów wodnolodowcowych lokalnie podwyższonych piaskami eolicznymi. Jest to teren o bardzo wysokim stopniu naturalności, z wyjątkowymi w skali regionu zbiorowiskami roślinnymi. Najcenniejszym typem siedlisk są tu różne torfowiska, wśród których występują także na niewielkich płatach zespoły torfowisk wysokich co jest ewenementem w skali śląska (Ledo-Sphagnetum magellanici, Sphagnetum magellanici). Torfowiska i zespoły wód płynących i stojących są otoczone głównie antropogenicznymi i młodymi drzewostanami sosnowymi, ale są tu także kilkunastohektarowe fragmenty dobrze wykształconego boru bagiennego Vaccinio uliginosi-Pinetum.

 

Przedmioty ochrony

Siedliska przyrodnicze: 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion, 3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis, 7110 Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe), 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea nigrae), 91D0 Bory i lasy bagienne,
91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion)

 

Opis przedmiotów ochrony w obszarze

Jest to bezcenny obszar dla zachowania zróżnicowania siedliskowego i fitosocjologicznego Śląska Opolskiego. W dolinie rzeki Budkowiczanki występują siedliska związane ściśle z wodami cieku tj. naturalny zbiornik wodny (objęty ochroną rezerwatową) z charakterystycznymi roślinami z rodzaju rdestnica oraz grążelem żółtym. W korycie cieku występuje siedlisko włosieniczników tj. charakterystycznych wodnych roślin z rodziny jaskrowatych, których kwiaty w okresie kwitnienia wydostają się nad toń sprawiając wrażenie kwitnienia całej rzeki. Pozostałe siedliska należą do grupy siedlisk hydrogenicznych tzn. są ściśle związane z poziomem wody w rzece.

W granicach obszaru pod względem zajmowanej powierzchni dominuje siedlisko 91E0. Łęgi porastają dolinę rzeki Budkowiczanka na odcinku pomiędzy rezerwatem przyrody Kamieniec i Smolnik. Zostały również zinwentaryzowane w samym rezerwacie przyrody Smolnik na południowym brzegu stawu i rozlewiska rzeki. Bory bagienne występują w granicach rezerwatu przyrody Kamieniec, jest to drugie co do zajmowanej powierzchni siedlisko obszaru. Również w granicach tego rezerwatu zinwentaryzowano najcenniejsze płaty torfowisk przejściowych i trzęsawisk Szumiradu. To właśnie siedliska torfowisk stanowią najwyższą wartość ostoi, ponieważ są miejscem występowania wielu ginących gatunków w skali Śląska i Polski roślin naczyniowych oraz mszaków.

 

Dla ciekawych:

….. na terenie obszaru zlokalizowane są dwa rezerwaty przyrody tj. Rezerwat Przyrody Kamieniec i Rezerwat Przyrody Smolnik. Pierwszy z nich powołano dla ochrony torfowisk, drugi celem ochrony naturalnego zbiornika, w którym występuje rzadka w skali Polski i Europy roślina wodna tj. kotewka orzech wodny.

….. kotewka orzech wodny jak sama nazwa wskazuje jest rośliną jadalną. Jeszcze przed naszą erą była wykorzystywana przez ludzi jako surowiec do wyrobu mąki, a następnie pieczywa przypominającego chleb. Co ciekawe, łupiny kotewki posiadające ostre kolce były wykorzystywane do celów obronnych (wykładano je na drogi aby zniechęcić wrogie plemiona do dalszego ataku).

….. Szumirad jest niewielką miejscowością położoną nad rzeką Budkowiczanką. Jeszcze w XIX wieku miejscowość była liczniej zaludniona ponieważ wydobywano tutaj rudę żelaza, którą następnie wytapiano. W tym okresie w Szumiradzie istniał tartak, kuźnia, piece hutnicze i młyn. Wszystkie zakłady korzystały z sił natury jakimi jest prąd rzeki. Dziś można odnaleźć resztki dawnej świetności Szumiradu w postaci ruin fundamentów położonych najczęściej wśród lasów.

….. Dolina Budkowiczanki jest najmłodszym obszarem Natura 2000 na Opolszczyźnie.