Zimorodek
Alcedo atthis
Populacja: ok. 3000-5000 par lęgowych
Środowisko występowania: czyste akweny, czyste rzeki i strumienie,
Pożywienie: niewielkie ryby oraz częściowo skorupiaki,
Gdzie spotkasz na Opolszczyźnie: Stobrawski Park Krajobrazowy, Opolska Dolina Nysy Kłodzkiej, Dolina Małej Panwi, Żywocickie Łęgi, Bory Niemodlińskie
Zimorodek, autor: Tomasz Biwo
Zimorodek jest jednym z najpiękniej ubarwionych ptaków Polski. Charakterystyczna kombinacja turkusu, bieli i koloru pomarańczowego sprawiają, że ten gatunek jest nie do pomylenia z żadnym innym. Ponadto wyróżnia się spośród innych ptaków również sylwetką: długi, mocny dziób, opływowy i aerodynamiczny kształt ciała oraz krótkie, chwytne nogi. Pióra na głowie i skrzydłach tworzą „nakrapiany” wzór. Przy karku oraz na podgardlu pióra są białe, przez co zimorodek w locie wygląda jak rdzawo-turkusowo-biały pocisk. Gniazdo zimorodka to norka wydrążona zazwyczaj w podłożu rzecznej skarpy czy wykrotu. Gatunek ten jest ściśle związany z wodą i w jej bliskości również umiejscawia swoje gniazda. Wyjątkowo lęgi może jednak odbywać w wykrotach lub innych tworach nawet w niebezpośrednim sąsiedztwie z wodą. Najłatwiej jest go zaobserwować kiedy czatuje na ofiarę na gałęzi blisko lustra wody, lub kiedy szybko przelatuje wzdłuż rzeki.
Zimorodki są migrantami częściowymi. Oznacza to, że część populacji przeważnie jest osiadła, a część ptaków podejmuje wyprawy na krótsze dystanse w celu znalezienia odpowiedniego miejsca do zimowania. Zazwyczaj migracje te jednak są podejmowane przez osobniki młode lub zimą, kiedy mróz uniemożliwia im zdobywanie pokarmu. Nory zimorodków składające się z korytarza i komory lęgowej liczą najczęściej 50-60 cm głębokości. Kopaniem norki zajmują się samica wraz z samcem. Po złożeniu jaj, samica wysiaduje je przez około 3 tygodnie. 5-7 piskląt pozostaje pod opieką dwójki rodziców jeszcze przez ok. miesiąc, z czego ostanie 7-10 dni pisklęta spędzają już poza gniazdem, lecz wciąż w jego bliskości. Młode ptaki nie różnią się od osobników dorosłych, jednak barwa ich piór jest nieco przygaszona, a nogi są szarawe.
W Polsce zimorodek jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. Populacja wykazuje silne fluktuacje w liczebności. Związane to jest przede wszystkim z temperaturami w zimie, zmniejszając się wraz z ostrzejszymi zimami. Głównym zagrożeniem dla zimorodków jest utrata siedlisk, związana m. in. ze zmianami reżimu rzecznego (zmiany w korytach rzecznych i usuwanie skarp). Innymi zagrożeniami mogą być zanieczyszczenia rzek i zubożała przez to baza pokarmowa oraz straty samych lęgów (np. zalanie wodą, drapieżnictwo, stres wywierany przez wędkarstwo i turystykę). Istnieje jednak wiele czynności, które pozytywnie mogą wpłynąć na populację zimorodka: brak wycinki drzew w linii brzegowej, nieusuwanie powalonych konarów, ograniczenie poważnych zmian reżimu hydrologicznego rzek czy ograniczenie planów zabudowy hydrotechnicznej w dolinach rzecznych.
Czy wiesz, że…?
… nazwa zimorodek pierwotnie brzmiała „ziemio-rodek”. Związane jest to z biologią gatunku i odbywania lęgów w norkach ziemnych.
… komora lęgowa zwykle zawiera całą masę ości ryb. Niestrawione resztki pokarmu, są zwracane przez ptaki i częściowo zalegają w gnieździe. Co ciekawe, na podstawie tych „wypluwek” można określić dietę piskląt.
Autor:Ewa Poślińska
Zimorodek, autor: Tomasz Biwo
Bibliografia:
1. Svensson, L., Mullarney, K., Zetterström, D., Grant, P. J., Graszka-Petrykowski, D., i Stawarczyk, T. (2012). Ptaki Europy i obszaru Śródziemnomorskiego: przewodnik Collinsa. „Multico” Oficyna Wydawnicza, Warszawa, s. 84-85.
2. Kruszewicz, A. (2010). Ptaki Polski: encyklopedia ilustrowana. „Multico” Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
3. Gromadzki, M. (red.) 2004. Ptaki. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. Tom 7, cz. I, s. 217-221.
4. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. poz. 2183 z późn. zm.).