Bielik
Haliaeetus albicilla
Populacja w Polsce: ok. 1000-1400 par lęgowych
Środowisko występowania: akweny, stawy hodowlane, ujścia rzek
Pożywienie: padlina, ptaki wodne i inne kręgowce
Gdzie spotkasz na Opolszczyźnie: przelatujące w Stobrawskim Parku Krajobrazowym, nad Zbiornikiem Turawskim, Otmuchowskim oraz Zbiornikiem Nyskim, w Borach Niemodlińskich
Bielik, autor: Tomasz Biwo
Tego majestatycznego ptaka można spotkać nad większymi jeziorami, stawami i rzekami. Jego ogromne gniazdo (nawet 2 m średnicy i 3-4 m wysokości) jest zazwyczaj wielokrotnie używane i dobudowywane. Gatunek ten jest objęty ochroną ścisłą oraz wymaga ustalenia strefy ochrony w miejscu regularnego przebywania. Dość licznie gatunek występuje w Stobrawskim Parku Krajobrazowym. Najłatwiej jest go obserwować kiedy szybuje w kominie powietrznym lub patroluje rewir.
Para bielików zajmuje zazwyczaj rewir lęgowy i opuszcza go krótko na jesień, wciąż jednak zostając w okolicy. W momencie braku dostatecznej ilości pokarmu bieliki są w stanie pokonywać dłuższe dystanse w celu znalezienia pożywienia, w przypadku nadmiaru pokarmu są w stanie tolerować bliskie sąsiedztwo innych bielików. Dorosłe bieliki są sporej wielkości ptakami szponiastymi z charakterystycznymi żółtym dziobem i białymi sterówkami ogona. Głowa również jest jasna, a skrzydła rozpostarte w locie na niebie, z zaznaczonymi długimi „palcami” lotek. Młode bieliki różnią się od dorosłych i w pierwszych latach życia (3-4) ich dzioby są ciemne – prawie czarne, a ogonom brakuje bieli przez co widoczne są tylko delikatne przejaśnienia i ciemny pas na samym końcu ogona. Upierzenie grzbietu, skrzydeł oraz spodniej części ciała zmienia się z wiekiem i tak w pierwszym roku życia bielików są ciemnobrązowe, w kolejnych latach jaśnieją aż do koloru płowoszarego. Pisklętami w gnieździe opiekują się obydwoje rodzice. Młode opuszczają gniazdo po ok. 10-11 tygodniach, by przez kolejne miesiące (nieraz aż do kolejnego sezonu lęgowego) stopniowo usamodzielniają się pod opieką rodziców w rodzimym rewirze. Osobniki młodociane podejmują najczęściej loty dyspersyjne i eksploracyjne w początkowych latach życia aby prowadzić koczowniczy tryb życia z dala od rodzimego rewiru.
Coroczny monitoring stanowisk lęgowych oraz ochrona strefowa gatunku skutecznie doprowadzają do stabilności poziomu populacji bielika w Polsce. Istnieje wiele zagrożeń globalnych i lokalnych, które mogą ją jednak ograniczać. Do niektórych z najważniejszych zagrożeń możemy zaliczyć: kolizje z liniami energetycznymi i turbinami wiatrowymi, zatrucia, czy też zmiany klimatyczne powodujące wzrost lokalnych anomalii pogodowych i przykładowo silnych wiatrów mogących zniszczyć gniazdo strącając je lub łamiąc drzewo.
Czy wiesz, że…?
… Do najbardziej widowiskowych obserwacji należą toki pary lęgowej w styczniu-marcu, kiedy to para splata się szponami i złączona koziołkuje w dół, rozdzielając się dopiero bezpośrednio nad ziemią.
… Mimo iż jest to jeden z największych ptaków polskich, w jego ciele mogą występować wysokie zawartości metali ciężkich. Spowodowane to może być spożywaniem padliny z ołowianą śruciną lub poprzez skażenie chemiczne środowiska.
autor: Ewa Poślińska
Bibliografia:
1. Svensson, L., Mullarney, K., Zetterström, D., Grant, P. J., Graszka-Petrykowski, D., i Stawarczyk, T. (2012). Ptaki Europy i obszaru Śródziemnomorskiego: przewodnik Collinsa. „Multico” Oficyna Wydawnicza, Warszawa, s. 84-85.
2. Kruszewicz, A. (2010). Ptaki Polski: encyklopedia ilustrowana. „Multico” Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
3. Gromadzki, M. (red.) 2004. Ptaki. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. Tom 7, cz. I, s. 217-221.
4. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. poz. 2183 z późn. zm.).